postzegelontwerpen.nl

Bij een nieuw staatshoofd hoort een nieuwe munt en een nieuwe postzegel.
Soms komt een wisseling heel onverwacht, zoals in het geval van het overlijden van koning Willem III in 1890. De nog minderjarige prinses Wilhelmina was na het overlijden van haar vader koning Willem III zijn opvolger. Haar moeder, koningin Emma, zou tot haar 18de jaar als regentes de taken waarnemen. Wel verscheen er in 1891 een postzegel met daarin het portret van de jonge Wilhelmina, in de omranding die ook voor de postzegel van koning Willem III was gebruikt.

Bij drukkerij Enschedé werd al vroeg nagedacht over een serie postzegels met het nieuwe staatshoofd. Zo benaderden ze in 1894 jhr. B.W.F. van Riemsdijk  en in 1896 Joseph Vürtheim met het verzoek een aantal ontwerpen te maken. Ook bestaan er nog twee ontwerpen van H.M. Krabbé, door Enschedé op 8 februari 1897 aan het Hoofdbestuur der Posterijen gezonden.

Deze initiatieven van drukkerij Enschedé kregen blijkbaar niet de goedkeuring van de directeur-generaal der posterijen. Deze vroeg op 7 oktober 1896 de Franse ontwerper Eugéne Louis Mouchon een ontwerp voor een nieuwe frankeerzegel te maken met portret van koningin Wilhelmina.  Enschedé leverde nog ontwerpen gemaakt door Joseph Vürtheim. Hiervan werd één ontwerp gekozen voor de hoge waarden, en op basis van een foto gemaakt door Adolphe Zimmerman werd de gravure van het portret gemaakt.

Inmiddels waren er allerlei particuliere initiatieven om zegels als aandenken uit te geven bij de inhuldiging. De Posterijen konden niet achterblijven met een officiële postzegel, daar werd nu met spoed aan gewerkt. Enschedé had voor de waarde 1 gulden gekozen. De drukplaat was 25 augustus 1898 gereed en men slaagde erin de postzegels van 1 gulden op 6 september 1898, de dag van de inhuldiging, aan de loketten te krijgen.

Het resultaat was een postzegel geheel in stijl van die tijd: een klassiek portret, en profil, in een rijk geornamenteerde omlijsting. Wilhelmina draagt een diadeem. In de omlijsting is de kroon te zien, symbool voor de soevereiniteit van het Koninkrijk der Nederlanden en ook voor de waardigheid van het staatshoofd. Omdat er in Nederland geen kroning maar een inhuldiging is, draagt de koning(in) de kroon nooit op zijn of haar hoofd.

De inhuldigingspostzegel was de eerste uit een serie, waarvan de overige waarden in 1899 verschenen, de hoge waarden gelijk aan de inhuldigingszegel. Voor de lage waarden wordt een ontwerp van D.E.C. Knuttel, gebaseerd op ontwerpen door Vürtheim, gebruikt. Deze hadden een kleiner formaat en aangepaste omranding.

Na 58 jaar deed koningin Wilhelmina op 4 september 1948 afstand van de troon en volgde koningin Juliana haar op. Haar inhuldiging vond plaats op 6 september 1948. Ook bij deze gelegenheid  verscheen een inhuldigingspostzegel, die op 7 september uitkwam.

Ditmaal een voor die tijd modern portret van een koningin en face, zonder een diadeem op haar hoofd. Aanvankelijk had de ontwerper wel een diadeem aangebracht, maar dit kreeg niet de goedkeuring van koningin Juliana. Wel is de kraag van de hermelijnen mantel, die bij de inhuldiging gedragen wordt, te zien.

De omlijsting is veel minder uitbundig dan bij de inhuldigingspostzegel van 50 jaar daarvoor. Een ruitvorm wordt gedragen door twee leeuwen in vrije vormgeving, en aan de bovenzijde zijn het wat oranje-appeltjes als verwijzing naar het Huis van Oranje.

Hetzelfde portret werd in 1949 voor de permanente frankeerzegels gebruikt, waarbij een andere achtergrond werd gekozen en zonder de kraag van de hermelijnen mantel.

Koningin Juliana maakte op 31 januari 1980 bekend, dat zij op 30 april van dat jaar afstand van de troon zou doen. Op dezelfde dag vond de inhuldiging van koningin Beatrix plaats.

De inhuldigingspostzegel verscheen ook op deze datum, en laat een portret van koningin Beatrix in een cirkel zien, gefotografeerd door prins Claus. Hij maakte deze foto tijdens haar verjaardag op 31 januari 1979 in de tuin van kasteel Drakesteyn.

Op de achtergrond is de Nieuwe Kerk in Amsterdam afgebeeld als plaats van de inhuldiging. Oxenaar grijpt wat beeld betreft hiermee terug naar het ontwerp van Piet Zwart uit 1931, waarbij een fotografisch portret van Wilhelmina geplaatst werd in een cirkel met op de achtergrond beelden van handel, industrie en luchtvaart.

PostNL voorzag op enig moment een troonswisseling en gaf december 2011 aan Rutger Fuchs opdracht om over een inhuldigingspostzegel voor de nieuwe koning na te denken. 

Het eerste ontwerp wordt in januari 2012 afgekeurd: het doorscheuren van een kroon als de postzegel uit het velletje wordt gescheurd, is niet zoals het hoort. Fuchs experimenteert in de maanden april en mei 2012 verder en komt met verrassende resultaten, maar ook deze ontwerpen vinden geen goedkeuring bij PostNL.

In januari 2012 heeft hij een vierde ontwerp klaar. Inmiddels zijn er nog twee ontwerpbureaus benaderd.

Het ontwerpbureau Stout/Kramer heeft op basis van foto’s een feestelijke postzegel gemaakt in verschillende varianten.

Ontwerpbureau Piet Gerards komt aanvankelijk ook met enkele ontwerpen met het portret van de koning. In een zeer laat stadium wordt besloten toch nog een ontwerp met initialen te maken. 

Op 31 januari neemt de directie van PostNL de beslissing: de presentatiemodellen van alle drie de ontwerpers worden bekeken, waarbij het ontwerp door Piet Gerards/Maud van Rossum met de initialen W.A. de voorkeur krijgt. Dit ontwerp krijgt ook de goedkeuring van het Koninklijk Huis. 

Het ontwerp met de initialen wijkt wat stijl betreft duidelijk af van de portretten op de inhuldigingszegels van de koninginnen. Het is een helder en eigentijds ontwerp, waarbij het onderscheid in de waarden 1 en 2 door de kleurkeuze duidelijk is. Bij de waarde 1 staan de kleuren van de Nederlandse vlag symbool. Bij de waarde 2 is er de link met land en water, het watermanagement waar de koning zich de afgelopen jaren mee bezig heeft gehouden